Στον πολύπλοκο και πολύπλευρο κόσμο της ψυχοθεραπείας και της προσωπικής ανάπτυξης, ένα από τα μονοπάτια για την επίτευξη ενός ισορροπημένου και ευτυχισμένου βίου είναι η αποδοχή. Στον πυρήνα της αποδοχής βρίσκεται η ικανότητά μας να αποδεχόμαστε τόσο τον εαυτό μας όσο και τους άλλους, καθώς και την πραγματικότητα όπως είναι σε κάθε δεδομένη στιγμή. Αν και μπορεί να ακούγεται απλό, η αποδοχή αποτελεί έναν ισχυρό παράγοντα που μπορεί να θεμελιώσει την ψυχική μας υγεία και την πορεία μας προς την συναισθηματική μας ανάπτυξη.
Κατά τη διάρκεια αυτού του άρθρου, θα εξετάσω τον ρόλο της αποδοχής στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας και πώς μπορεί να λειτουργήσει ως ένα ισχυρό εργαλείο για την προσωπική ανάπτυξη. Επίσης, θα πάρεις μια μικρή γεύση από τις θεωρητικές βάσεις που υποστηρίζουν την αποδοχή, θα διαπιστώσεις πώς εφαρμόζεται στην πράξη κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας ψυχοθεραπείας και θα εξετάσουμε μαζί πρακτικές στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη αυτής της σημαντικής δεξιότητας.
Παράλληλα, θα αφηγηθώ ένα μέρος από την ψυχοθεραπεία μιας θεραπευόμενης που αναδεικνύει πώς η αποδοχή μπορεί να μεταμορφώσει θετικά τη ζωή ανθρώπων που αντιμετωπίζουν προκλήσεις στον τομέα της ψυχικής υγείας.
Σπουδαίοι διανοητές και ψυχολόγοι που έχουν θέσει τα θεμέλια της σύγχρονης ψυχολογίας αλλά και της πρακτικής της ψυχοθεραπείας έχουν πει για την αποδοχή:
- Carl Rogers: “Η αυθεντική αποδοχή του ατόμου είναι το βασικό συστατικό της αλλαγής και της
ανάπτυξης.” - Albert Ellis: “Η αποδοχή του εαυτού μας είναι η πρώτη προϋπόθεση για την αλλαγή.”
- Irvin D. Yalom: “Η αποδοχή του άλλου, όπως είναι στη συγκεκριμένη στιγμή, είναι ένα από τα
πιο ισχυρά εργαλεία της θεραπείας.” - Rollo May: “Η αποδοχή της πραγματικότητας μας, συμπεριλαμβανομένων και των αδυναμιών
μας, μας επιτρέπει να αρχίσουμε το ταξίδι της αλλαγής.” - Marsha Linehan: “Η αποδοχή και η διαπραγμάτευση με τον εαυτό μας είναι βασικά στοιχεία της
διαλεκτικής συμπεριφορικής θεραπείας.”
Ψυχολογικές θεωρίες περί αποδοχής
Για να κατανοήσουμε πλήρως τη σημασία της αποδοχής στην ψυχοθεραπεία και την προσωπική
ανάπτυξη, πρέπει να εξετάσουμε τις θεωρητικές βάσεις που την υποστηρίζουν. Πολλές ψυχολογικές θεωρίες και προσεγγίσεις έχουν αναπτύξει διάφορες πτυχές της αποδοχής και της αυτο-αποδοχής ως σημαντικές διαδικασίες για την ψυχική ευεξία, μερικές από αυτές είναι οι εξής:
- Ο Carl Rogers και η προσωποκεντρική θεραπεία: Ο Carl Rogers προωθούσε την ιδέα της αυθεντικής αποδοχής του ατόμου. Στην προσωποκεντρική θεραπεία, η αποδοχή από τον θεραπευτή προς τον θεραπευόμενο είναι κεντρική για τη διαδικασία αλλαγής και ανάπτυξης.
- Η θεωρία του Albert Ellis και οι συνειρμοί: Ο Albert Ellis ανέπτυξε τη θεωρία των συνειρμών, όπου η δυστυχία δημιουργείται όχι από τα γεγονότα αυτά καθαυτά, αλλά από τις πεποιθήσεις που έχουμε για αυτά. Η αποδοχή στο πλαίσιο αυτής της θεωρίας αφορά την αποδοχή της πραγματικότητας χωρίς τη δημιουργία αρνητικών συνειρμών.
- Η διαλεκτική συμπεριφορική θεραπεία της Marsha Linehan: Η διαλεκτική συμπεριφορική θεραπεία (DBT) επικεντρώνεται στην αποδοχή της διαφορετικότητας και των αντιφάσεων της ζωής. Η αποδοχή είναι σημαντικό μέρος της DBT για την αντιμετώπιση της ανοχής. Στην DBT, η “ανοχή” (tolerance) αναφέρεται στην ικανότητα ενός ατόμου να αντιμετωπίσει ή να αντέξει δυσάρεστες συναισθηματικές καταστάσεις ή εντάσεις χωρίς να ενεργεί αυθαίρετα ή αντανακλαστικά. Η ανοχή έχει ως στόχο την ενίσχυση των δεξιοτήτων που αφορούν την αυτορύθμιση και την αντιμετώπιση των συναισθηματικών προκλήσεων. Επιτρέπει στα άτομα να αντιμετωπίζουν πιο αποτελεσματικά τις δυσκολίες της ζωής και να αναπτύσσουν πιο υγιείς συναισθηματικές αντιδράσεις.
Οι παραπάνω θεωρητικές προσεγγίσεις αναδεικνύουν την αποδοχή ως σημαντικό στοιχείο της
ψυχοθεραπείας και της προσωπικής ανάπτυξης. Στην πράξη, η αποδοχή μπορεί να σημαίνει την
αποδοχή των συναισθημάτων μας, των πεποιθήσεων μας και της πραγματικότητας που μας
περιβάλλει. Αποτελεί τη βάση στην οποία μπορούμε να οικοδομήσουμε την αυτοσυνείδηση και να
αναπτύξουμε την ικανότητά μας να αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά τις προκλήσεις και τις αλλαγές στη ζωή μας.
Η ρόλος της αποδοχής στην ψυχοθεραπεία:
Η αποδοχή αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ψυχοθεραπείας και διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη
διαδικασία της αυτογνωσίας και την επίτευξη συναισθηματικής ισορροπίας. Ας εξετάσουμε πώς η
αποδοχή αποτελεί σημαντικό εργαλείο στην ψυχοθεραπεία και πώς συμβάλλει στην ανάπτυξη της
αυτογνωσίας και της αυτο-αποδοχής:
- Κατανόηση των συναισθημάτων: Στην ψυχοθεραπεία, οι θεραπευόμενοι μαθαίνουν να
κατανοούν και να αποδέχονται τα συναισθήματά τους, ακόμη και αν αυτά είναι δύσκολα ή
ανεπιθύμητα. Η αποδοχή των συναισθημάτων επιτρέπει να αναγνωρίσουν την πραγματικότητα
των συναισθημάτων τους και να αντιδράσουν σε αυτά με συναισθηματική ευελιξία. - Αντιμετώπιση των προβλημάτων της καθημερινότητας: Η αποδοχή της πραγματικότητας
μπορεί να βοηθήσει τους θεραπευόμενους να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά τα προβλήματά της καθημερινότητας. Αντί να αγωνίζονται ενάντια σε αυτά, η αποδοχή μπορεί να δημιουργήσει τη βάση για την αναζήτηση λύσεων και την ανάπτυξη προσαρμοστικών στρατηγικών. - Ενίσχυση της αυτοσυνείδησης: Η αποδοχή του εαυτού μας και των δυνατοτήτων μας μπορεί να
διευρύνει την αυτογνωσία. Οι ασθενείς μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τις προσωπικές τους ανάγκες, αξίες και όρια, προσφέροντας τους μια καλύτερη κατανόηση του εαυτού τους. - Ανάπτυξη της αυτο-αποδοχής: Η αποδοχή ενισχύει την αυτο-αποδοχή, που είναι η ικανότητα να αγαπάμε και να αποδεχόμαστε τον εαυτό μας όπως είμαστε. Αυτό δημιουργεί ένα πιο υγιές, γεμάτο εμπιστοσύνη προς τον εαυτό περιβάλλον.
Συνολικά, η αποδοχή αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο στην ψυχοθεραπεία, καθώς επιτρέπει στους
θεραπευόμενους να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα συναισθηματικά τους προβλήματα, να
αναπτύξουν μεγαλύτερη αυτοσυνείδηση και να αγαπούν τον εαυτό τους ολοένα και περισσότερο.
Πρακτικές στρατηγικές για την ανάπτυξη της αποδοχής:
Η ανάπτυξη της αποδοχής απαιτεί ενεργή εργασία και αφιέρωση. Παρακάτω παρουσιάζονται
συγκεκριμένες πρακτικές στρατηγικές και ασκήσεις που μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη της
αποδοχής ακόμα και σε βαθύτερα επίπεδα του εαυτού:
- Ενσυνειδητότητα (Mindfulness): Η πρακτική της ενσυνειδητότητας μπορεί να βοηθήσει στην
ανάπτυξη της αποδοχής. Οι ασκήσεις ενσυνειδητότητας βοηθούν να επικεντρωθείς στο παρόν, να αποδέχεσαι τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου χωρίς κρίση και να αυξήσεις την
συναισθηματική σου εμπεριεκτικότητα (την ικανότητα σου να μπορείς να χωράς – εμπεριέχεις- τα
συναισθήματα σου). - Αυτοσυμπόνια (Self-Compassion) και αγάπη προς τον εαυτό: Πώς θα ήταν να αντιμετώπιζες
τον εαυτό σου με αγάπη, όπως θα έκανες με έναν αγαπημένο φίλο; Είναι πολύ συχνό να μην
στρέφουμε την συμπόνια που δείχνουμε στους άλλους και στον εαυτό μας. Την επόμενη φορά που θα παρατηρήσεις τον εαυτό σου να συμπονά έναν φίλο αναρρωτήσου: συμπονάω και τον εαυτό μου με αυτό τον τρόπο; Αυτό συμβάλλει στην αυξημένη αυτο-αποδοχή και αυτοσυγχώρεση. - Εστίαση και στις θετικές στιγμές: Ο εγκέφαλός μας έχει εξελιχθεί με σκοπό να μας μας κρατήσει
στην ζωή και όχι για να μας κάνει ευτυχισμένους. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει η
δυνατότητα να ευτυχίσουμε αλλά ότι πρέπει να βάλουμε το χεράκι μας λίγο παραπάνω σε αυτόν
τον μηχανισμό λειτουργίας που υπάρχει εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Γι αυτό και τα μέσα
μαζικής ενημέρωσης πουλάνε δυστυχία. Σαφώς υπάρχει δυστυχία και ευτυχία. Όλα είναι μέρος
της ζωής. Τα “θετικά” γεγονότα είναι πολύ περισσότερα από τα άσχημα, αλλά δεν προκαλούν το
ενδιαφέρον μας. Πως θα ήταν να άκουγες καθημερινά στο δελτίο ειδήσεων την εξής είδηση:
“σήμερα στην Ελλάδα 9.650.345 συνάνθρωποι μας έζησαν και σήμερα υγιείς”;. Καθημερινά,
προσπάθησε να σημειώνεις μια θετική στιγμή ή κατάσταση στη ζωή σου. Αυτό σταδιακά θα σε
βοηθήσει να εστιάζεις ΚΑΙ στα θετικά και να αποδέχεσαι ό,τι είναι θετικό γύρω σου. - Εξάσκηση στην αποδέσμευση από τον έλεγχο: Υπάρχουν πολλά πράγματα στη ζωή που δεν
μπορείς να τα ελέγξεις! Αποδέξου ότι η αποτελεσματική αλλαγή αρχίζει με την αποδοχή του
παρόντος και των περιορισμών σου.
Η αποδοχή στην θεραπεία
Δεν υπάρχει θεραπεία που να μην έχει στοιχεία αποδοχής. Σε κάθε συνεδρία καλούμαι μαζί με τον
θεραπευόμενο να αποδεχτούμε το απροσδόκητο της ζωής, τα δυσνόητα και έντονα συναισθήματα που βιώνει. Ταξίδι θεραπείας ισούται με ταξίδι αποδοχής. Δεν θα ξεχάσω εκείνη την μάνα που δεν
μπορούσε να αποδεχτεί το ταξίδι του παιδιού της. Ο γιος της, 40 ετών, περνούσε μέσα από μια πολύ
δύσκολη διαταραχή και μετά την έναρξη της ξεκίνησε φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπεία. Η
κατάσταση αυτή ξανά οδήγησε την μητέρα στην θεραπεία με σκοπό να συνεχίσει να θεραπεύει τα δικά
της πληγωμένα κομμάτια τα οποία κρύβονταν κάτω από το αίτημα “θέλω να βοηθήσω το παιδί μου”.
Ήταν μεγάλη η πρόκληση που είχαμε, πώς να αποδεχτεί ότι δεν μπορούσε να κάνει τίποτα για να αλλάξει την κατάσταση του γιου της; Ήταν φυσιολογικό να γυρίσει στο παρελθόν τότε που όταν ήταν ο γιος της παιδί που όταν ήθελε να τραφεί, όταν ήθελε μια αγκαλιά να κουρνιάσει η μάνα του μπορούσε να κάνει κάτι και μάλιστα πολύ σημαντικό και με ισχυρή επίδραση. Τώρα όμως ο γιος της έχει πάρει το πλοίο του δικού του ταξιδιού, το καράβι έχει λύσει, έχει βάλει μπροστά τις μηχανές και φεύγει ίσως αργοπορημένο μιας και η μάνα χάνει το νόημα της καθώς είναι στην προβλήτα και το βλέπει να φεύγει…δεν μπορεί όμως να τον κρατήσει κοντά της…η δική της θεραπεία είναι και η δική του…η αποδοχή της ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα για εκείνον μόνο για εκείνη…
Καθώς φτάνουμε στο τέλος αυτού του άρθρου για τη σημασία της αποδοχής στην ψυχοθεραπεία και τη ζωή, πρέπει να θυμόμαστε ότι η αυτογνωσία είναι μια συνεχής πρόκληση και μια πολύτιμη πρακτική. Η ζωή είναι μια συνεχής πορεία αυτογνωσίας και ανάπτυξης, και η αποδοχή είναι ένα από τα σημαντικά μονοπάτια.
Ως θεραπευτής και θεραπευόμενος, γνωρίζω βιωματικά πόσο σημαντικό είναι να είμαστε υπομονετικοί με τον εαυτό μας καθώς προσπαθούμε να αναπτύξουμε αυτές τις δεξιότητες. Η αυτο-εξερεύνηση και η ανάπτυξη απαιτούν χρόνο, αλλά οι ανταμοιβές είναι τεράστιες. Πιστεύω πως μπορείς να ανακαλύψεις ένα βάθος στην κατανόηση του εαυτού σου, να ενισχύσεις τις σχέσεις σου με τους άλλους, και να απολαμβάνεις μια πιο ισορροπημένη ζωή.
Καλώς ερχόμενοι σε αυτήν την περιπέτεια της αυτο-ανακάλυψης. Σε ενθαρρύνω να εξερευνήσεις
περαιτέρω το θέμα της αποδοχής μέσα από βιβλία, άλλα άρθρα, ψυχοθεραπεία, ή ακόμη και μέσω
διαλόγων με αγαπημένα πρόσωπα. Ανακαλύψτε τον εαυτό σου, αποδέξου τη ζωή σου με όλες τις
χρωματικές αποχρώσεις της και περπατήστε τον δρόμο της αυτο-ανάπτυξης με περηφάνια και
αυτοσεβασμό.
Είναι μια ταξιδιάρικη πορεία, παρέα με την αποδοχή.
Greek 
English